Jawa 250 typ 353 - Instalacja elektryczna
Schemat instalacji elektrycznej widoczny na Rys.1 był stosowany do 1960r. Później, dokładnie od numeru silnika 353-196789 i ramy 87239, stosowano stacyjkę umieszczoną w lampie bez amperomierza Rys.2. Stalowy klosz tylnej lampy został zastąpiony plastikowym. W nowej instalacji nie ma możliwości pracy motocykla bez akumulatora, zacisk 61 połączony z żarówką umieszczona w obudowie lampy sygnalizuje rozładowanie akumulatora. Pozostałe podzespoły pozostały bez zmian aż do końca produkcji modelu 353 w 1965r. Instalacja elektryczna składa się ze źródła napięcia (prądnica), odbiorników (żarówki, klakson, cewka zapłonowa) oraz urządzeń które kontrolują przepływ prądu (włączniki, przełączniki) lub napięcie w instalacji (regulator napięcia). Akumulator jest urządzeniem które w zależności od sytuacji jest odbiornikiem prądu (ładowanie) lub źródłem (gdy prądnica nie wytwarza napięcia).
Prądnica może dostarczyć maksymalnie 45W mocy. Biegun dodatni (+) jest połączony z masą motocykla. Prądnica składa się z wirnika P, stojana S oraz rezystora R. Wirnik P posiada komutator i jest zamocowany na prawym czopie wału korbowego. Stojan S składa się ze stalowych nabiegunników na które nałożone są uzwojenia. Stojan posiada 6 biegunów, na każdym z biegunów nawinięta jest cewka o 123 zwojach drutem DNE0,8. Całkowita rezystancja stojana wynosi ok. 3Ω. Nabiegunniki są przynitowane do korpusu prądnicy za pomocą nitów ze stali. Rezystor R jest wykonany z drutu oporowego nawiniętego na korpusie z bakelitu. Rezystor ten realizuje trzeci stopień regulacji (regulator łączy stojan S szeregowo z rezystorem R) Rezystancja tego rezystora wynosi 7Ω i jest on przykręcony wewnątrz korpusu prądnicy.
Regulator napięcia jest urządzeniem elektromechanicznym i
spełnia dwie role. Pierwsza to stabilizacja napięcia na poziomie ok. 7,2 -
7,4V. Druga to rozłączanie akumulatora i prądnicy w momencie gdy prądnica
wytwarza zbyt niskie napięcie (poniżej ok. 6,5V) aby zapobiec szybkiemu
wyładowaniu akumulatora. Jest to tzw. wyłącznik samoczynny. Regulator składa się z
kotwicy K która porusza kontaktami k1, k2 oraz uzwojeń e, i nawiniętych na
rdzeniu stalowym. Kontakt k1 oraz uzwojenie e o dużej liczbie zwojów z
cienkiego drutu włączone między bieguny prądnicy realizują wyłącznik
samoczynny. Kontakt k2 oraz uzwojenie i o małej liczbie zwojów z grubego
drutu włączone między prądnicę a odbiorniki realizują stabilizację napięcia.
Stabilizacja napięcia posiada trzy stopnie:
1. kontakt k2 połączony masą (dodatni biegun prądnicy)
2. kontakt k2 nie połączony
3. kontakt k2 połączony z ujemnym biegunem prądnicy
Wymienione stopnie są osiągane stopniowo wraz ze zwiększającą siłą jaką
wywiera kotwica K na kontakt k2. W przypadku 1. stojan jest bezpośrednio
połączony do biegunów prądnicy i następuje maksymalne wytwarzanie mocy. W
przypadku 2. stojan jest połączony szeregowo z rezystorem R i wytwarzana moc
maleje. W przypadku 3. przez stojan nie płynie prąd i moc jest
najmniejsza (nie spada do zera ponieważ nabiegunniki posiadają magnetyzm
szczątkowy).
Przerywacz składa się z młoteczka oraz kowadełka. Między styki przerywacza włączony jest kondensator C. Młoteczek jest sterowany (podnoszony i opuszczany na kowadełko) krzywką umieszczoną na wirniku prądnicy. Kondensator C zapobiega występowaniu iskrzenia na stykach przerywacza i powoduje wzmocnienie iskry.
Rys.1 Instalacja elektryczna ze stacyjką wyposażoną w amperomierz, umieszczoną na zbiorniku paliwa.
Rys.2 Instalacja elektryczna nowego typu ze stacyjką umieszczoną w lampie.