Jawa 250 typ 353 - Regulator napięcia

1. Dwustopniowy regulator napięcia z wyłącznikiem samoczynnym.

Rys.1 Regulator napięcia i wyłącznik samoczynny. Przekrój ukazuje kontakt wyłącznika samoczynnego (niżej) oraz mechanizm poruszający styki regulatora napięcia (wyżej)

Rys.2 Wymiary zewnętrzne.

D - 'minus' prądnicy, M - zacisk wzbudzenia prądnicy, 51 - zacisk 'minus' akumulatora, 61 - zacisk żarówki ładowania (w wersjach z amperomierzem na baku zacisk ten służy do jazdy bez akumulatora), Rr - rezystor regulacyjny (7Ω ~ 10Ω), Ri - uzwojenie prądowe, Re - uzwojenie napięciowe, J - rdzeń cewki, Jh - jarzmo cewki, Kr - kotwica, St - śruba ustalająca, P - ramię, Rk1, Rk2, Rk3 - styki regulatora napięcia, Sk1, Sk2 - styki wyłącznika samoczynnego, Kź - żarówka ładowania (tylko w wersji ze stacyjką w lampie), S - uzwojenie wzbudzenia (stojan), Aku - akumulator 6V 14Ah

Obwody prądowe:
1. Prąd rozwarcia (prąd przy którym styki Sk1, Sk2 wyłącznika samoczynnego są rozwarte)
2. Prąd ładowania (prąd przy którym styki Sk1, Sk2 wyłącznika samoczynnego są już zwarte)
3. Prąd wzbudzenia (prąd jaki płynie przez stojan)
    a) Kontakty Rk1, Rk2 zwarte (wzbudzenie), prąd płynie przez: wirnik D, szczotkę '-', uzwojenie wzbudzenia S (stojan), ramię regulatora P, kontakt Rk2, kontakt Rk1, masę.
    b) Kontakty Rk1, Rk2, Rk3 niepołączone (1 stopień regulacji), prąd płynie przez: wirnik D, szczotkę '-', uzwojenie wzbudzenia S (stojan), rezystor regulacyjny Rr, masę.
    c) Kontakty Rk2, Rk3 zwarte (2 stopień regulacji), końce uzwojenia wzbudzenia są zwarte, następuje tłumienie prądnicy, prąd płynie przez: wirnik D, szczotkę '-', jarzmo Jh, kontakt Rk3, ramię regulatora P, kontakt Rk2, rezystor regulacyjny Rr, masę.

Rys.3 Schemat regulatora (wyżej) oraz zasada działania regulatora (niżej).

2. Opis techniczny.

3. Zasada działania regulatora.

Żarówka kontrolna ładowania jest włączona pomiędzy zacisk '-' prądnicy i zacisk '-' akumulatora Rys.3. Podczas gdy prądnica nie pracuje obwód żarówki ładowania zamyka się przez wirnik prądnicy i żarówka świeci jasnym światłem (obwód: akumulator Aku, żarówka ładowania, zacisk 61, jarzmo Jh, cewkę prądową Ri, szczotka '-', wirnik prądnicy D). Na żarówce jest napięcie odpowiadające różnicy napięcia na akumulatorze i napięcia wytwarzanego przez prądnice. W miarę jak napięcie na prądnicy rośnie (przy zwiększaniu obrotów) różnica napięcia jest coraz mniejsza i żarówka świeci coraz słabiej. Po osiągnięciu napięcia na prądnicy przy którym nastąpi prawidłowe ładowanie akumulatora kotwica powinna być przyciągnięta do rdzenia w takim stopniu aby zewrzeć styki Sk1 i Sk2. W takiej sytuacji żarówka jest zwarta i całkowicie gaśnie a akumulator jest ładowany. Obwód ładowania akumulatora: wirnik D, szczotka '-', uzwojenie prądowe Ri, jarzmo Jh, kontakty Sk1 i Sk2, zacisk 51, akumulator, rama. Od tego momentu styki Sk1 i Sk2 będą już zwarte.

Regulator włączy teraz pierwszy stopień regulacji. Jak zostało zaznaczone przy omawianiu Rys.4 zwarte są styki Rk1 i Rk2 regulacji napięcia więc wzbudzenie (prąd jaki płynie przez stojan m) jest najsilniejsze Rys.5.

Dalsze zwiększanie obrotów prądnicy powoduje zwiększenie napięcia napięcia wytwarzanego przez prądnicę. Większe napięcia powoduje przepływ większego prądu przez uzwojenie napięciowe Re, kotwica Kr jes mocniej przyciągana i następuje rozwarcie styków Rk1 i Rk2. Rozwarcie styków Rk1 i Rk2 powoduje włączenie opornika R szeregowo z uzwojeniem wzbudzenia m. Prąd wzbudzenia płynie teraz tak: wirnik D, szczotka '-', izolowany zacisk '-' prądnicy, uzwojenie wzbudzenia m, opornik R, masa. Opornik powoduje że prąd wzbudzenia maleje, maleje zatem również napięcie wytwarzane przez prądnice. Kotwica Kr będzie słabiej przyciągana i wróci do poprzedniego położenia przy którym zwarte są styki Rk1 i Rk2. Cykl powtarza się od nowa. Zwieranie styków Rk1 i Rk2 odbywa się z dużą częstotliwością i dzięki temu napięcie utrzymywane jest na stałym poziomie.
Jest to pierwszy stopień regulacji.

4. Regulacja mechaniczna.

Rys.6 Regulacja napięcia I stopień.

Rys.7 Regulacja napięcia II stopień.

Na początku regulator należy dokładnie obejrzeć i sprawdzić czy nie ma uszkodzeń mechanicznych, nadmiernej korozji, brudu. Przeczyścić regulator przy pomocy sprężonego powietrza. W miarę potrzeby, jeżeli kontakty są lekko nadpalone, należy je oczyścić drobnym pilniczkiem.

Kontrola i regulacja szczelin między stykami:

I. Kotwica przyciągnięta maksymalnie do rdzenia:
a) Odległość między kotwicą a rdzeniem cewki 0,18 ~ 0,25. Odległość jest określona podkładką zapobiegającą przywieraniu kotwicy do rdzenia.
b) Odległość między kotwicą a jarzmem 0,18 ~ 0,25mm.
c) Blaszka zawierająca kontakt Rk3 musi się "odgiąć" co najmniej 0,20mm

II. Kotwica w położeniu neutralnym:

Regulator posiada wyłącznik samoczynny oraz regulator napięcia połączony konstrukcyjnie w jeden układ zawierający pojedynczą cewkę. Regulator jest przeznaczony do bezpośredniego montażu na prądnicy motocyklowej. Regulator jest umocowany do prądnicy za pomocą korpusu wykonanego z bakelitu.

Obwód magnetyczny zamyka się poprzez rdzeń J, kotwicę Kr i jarzmo Jh. Cewka regulatora ma dwa uzwojenia: prądowe Ri (gruby drut) i napięciowe Re (cienki drut). Kotwica ma kształt L i opiera się dolnym końcem o sprężynującą blaszkę (sprężyna płaska) zawierającą kontakt Sk2. Kontakt Sk1 jest odizolowany od jarzma prądnicy Jh i połączony z zaciskiem 51. (Sk1, Sk2 - styki wyłącznika samoczynnego). W stanie spoczynku kotwica Kr nie powoduje zwierania styków. Poprzez śrubę regulacyjną St kotwica naciska trzpieniem na ramię P regulatora które zawiera kontakt Rk2. Ramię jest ruchomo połączone z zaciskiem M. Dwustronny kontakt Rk2 porusza się między kontaktem Rk1, który jest połączony z masą a kontaktem Rk3 połączonym z jarzmem. Położenie kotwicy określa kontakt Rk2. (Rk1, Rk2, Rk3 - styki napięciowe regulatora). Przeciw sile elektromagnesu działa sprężyna płaska (blaszka) na której zawieszona jest kotwica oraz ramię regulacji napięcia ze stykami Rk2. Na spodniej części kotwicy przytwierdzona jest podkładka z niemagnetycznego materiału aby kotwica nie przywierała do rdzenia elektromagnesu. Opornik regulacyjny nie jest częścią regulatora ale jest nawinięty drutem oporowym na oddzielnym korpusie i umocowany wewnątrz prądnicy.

Przy dalszym zwiększaniu obrotów do regulacji napięcia nie wystarczy już włączać opornik do uzwojenia wzbudzenia. W takiej sytuacji pierwszy stopień regulacji jest nieskuteczny. Napięcie wytwarzane przez prądnice wzrasta więc kotwica jest silniej przyciągana. W pewnym momencie następuje zwarcie kontaktów Rk2 i Rk3 i końce uzwojenia stajana są zwarte. Następuje tłumienie prądnicy. Napięcia prądnicy maleje i kontakty Rk2 i Rk3 rozwierają się. Cały cykl powtarza się z dużą częstotliwością.
Jest to drugi stopień regulacji.

Przy znacznym ograniczeniu obrotów prądnicy lub po jej zatrzymaniu napięcie na niej będzie niższe niż napięcie na akumulatorze. Kotwica będzie nadal silnie przyciągana i styki Sk1 i Sk2 pozostaną zwarte ponieważ przez uzwojenie napięciowe Re będzie płyną prąd z akumulatora. Spowoduje to przepływ prądu z akumulatora na prądnicę i rozładowanie akumulatora. Aby temu zaradzić istnieje dodatkowe uzwojenie prądowe Ri z grubego drutu. Prąd wsteczny z akumulatora płynie w uzwojeniu prądowym Ri w przeciwnym kierunku niż w uzwojeniu napięciowym Re. Dzięki temu pola magnetyczne wytwarzane przez uzwojenia Ri oraz Re zniosą się i kotwica powróci do położenia neutralnego przy którym styki Sk1 i Sk2 są rozwarte - prąd wsteczny przestaje płynąć.

jeżeli informacje są przydatne, napisz - freemaxx@wp.pl
Ciąg dalszy wkrótce.....!